با موزه همیشه رایگان آشنا شوید

به گزارش در لحظه، بهمن جلیلی، کارشناس ارشد فقه و معلم بازنشسته تالشی، بعد از یک دهه توانسته ۲۵۳ قلم از وسایل زندگی عشایر را گردآوری و موزه مردم شناسی را با هزینه شخصی در ییلاق سوباتان راه‌اندازی کند. موزه‌ای که وصیت کرده همیشه برای بازدیدکنندگان رایگان باشد.

تصاویری که از گردشگران داخلی و خارجی به دیوار موزه نصب کردید نشان می‌دهد از یک دهه پیش میزبان بازدیدکنندگان داخلی و خارجی بودید.
از سال ۱۳۹۲ که این کلبه چوبی را در ییلاق سوباتان (روستایی در ارتفاع ۱۹۰۰ متری از سطح دریا در کوه‌های تالش) ساختم و وسایل مربوط به زندگی عشایر را جمع‌آوری کردم. حالا گردشگران به اینجا سر می‌زدند. میراث فرهنگی مجوز مجموعه‌داری به من داده‌بود. به دلیل بازدید فراوان گردشگران به تازگی پروانه فعالیت موزه مردم شناسی عشایر سوباتان را از اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان دریافت کرده‌ام.

از معلمی تا تدریس در دانشگاه‌های تالش را تجربه کردید. موزه‌داری چه سنخیتی با معلمی داشت که مورد علاقه شما بود؟
اینجا موزه مردم‌شناسی و خودش نوعی دانشگاه است. ۲۵۳ قلم وسایل ریز و درشت زندگی عشایری دارد که راه و رسم زندگی در این طبیعت را آموزش می‌دهد. فرهنگ یک قوم در این موزه است. هنوز هم ۱۱۰ خانوار عشایر در این محدوده ۴ بار در سال کوچ‌نشینی می‌کنند. زمستان در ساحل دریای خزر، بهار در سوباتان، تابستان در ارتفاعات و مدتی هم در جنگل سکونت دارند. این شیوه زندگی، از نوع پوشش و لباس تا نوع خورد و خوراک منحصر به فرد و قابل مطالعه‌ای دارد.

وسایل موزه را چطور تهیه کردید؟

ابزار زندگی روستایی را که هر یک بر اساس نیاز زندگی ساخته شده بود و بیانگر فرهنگ یک قوم عشاری بود را در سمساری‌ها و گاهی ضایعاتی‌ها می‌دیدم و همه را خریداری کردم. مدتی همنشین دوره‌گردها بودم و به آنها فهرست می‌دادم که هر جا وسایل زندگی عشایر سوباتان را دیدند برای من بیاورند که مشتری هستم. آخرین وسیله‌ای که از یک دوره‌گرد خریدم، مربوط به یک قرن پیش است، شبیه لوستر که گرمای چراغ، برق ۲ و نیم ولت ایجاد و یک رادیو را روشن می‌کند. هنوز هم به دنبال وسایل هستم.

قصد ندارید برای موزه هزینه ورودی تعیین کنید؟

هرگز. وصیت کردم این موزه همیشه باید رایگان باشد.ولی کار پایدار فرهنگی به درآمد هم نیاز دارد.
صنایع دستی از انواع جوراب، گیوه، پارچه تا همه گیاهان دارویی که از سوی زنان عشایر سوبانات تهیه می‌شود در موزه برای فروش هست. این کار هم درآمدزایی برای زنان عشایر است و هم باعث پویایی موزه می‌شود. «سوجادیله»، «پتیه ویسوج»، «قورتماج» و «سیرجینه» خوراک‌هایی هستند که روش طبخ آن را از مادربزرگ‌های عشایر پرسیدیم و همسرم برای گردشگران درست می‌کند.

چوپانی که لباس محلی موزه را تکمیل کرد

بهمن جلیلی: انواع ظروف مسی و برنجی، چراغ‌های خوراک پزی، ساج و آسیاب‌های دستی، ظروف سفالی، وسایل ساخته شده با پوست درخت گیلاس جنگلی، چادرهای بافته شده از موی بز، وسایل کشاورزی و دامداری، لباس‌های محلی مثل چاقچور، کلاه و جلیقه، چاروق و بسیاری از موارد دیگر در موزه هست. یک روز به چوپانی که هر روز با گوسفندانش از جلوی موزه رد می‌شد، گفتم نمی‌خواهی موزه را ببینی؟ وقتی وارد موزه شد خیلی تعجب کرد و گفت فکر نمی‌کردم این همه وسیله اینجا داشته باشی. گفتم یک بار دیگر نگاه کن ببین جای چه چیزی خالی است. گفت شلوار پشمی عشایر نداری. فردا عصر دیدم پسرش برایم بسته‌ای آورد. باز کردم و دیدم شلوار پشمی شسته‌شده خودش را برای موزه فرستاد تا فهرست لباس‌های محلی تکمیل باشد.

منبع: همشهری آنلاین