انسان و آستانه‌ی انقراض/ آیا سرنوشت ما مشابه اجدادمان خواهد بود؟
به گزارش در لحظه، اگر به تاریخ تکاملی نزدیک‌ترین خویشاوندانمان نگاه کنیم، مشخص می‌شود که برای هر عضو از دودمان هومو، نیم میلیون سال حیات روی زمین یک موفقیت چشمگیر محسوب می‌شود. بسیاری از گونه‌های انسان‌تبار در همین محدوده‌ی زمانی از بین رفتند و اکنون، گونه‌ی ما نیز مسیر مشابهی را طی می‌کند.
انسان راست‌قامت: موفق‌ترین عضو دودمان هومو
در میان گونه‌های انسانی، یک گونه‌ی باستانی توانست مدت‌زمانی شگفت‌انگیز در برابر انقراض مقاومت کند. انسان راست‌قامت (Homo erectus) که نخستین گونه از سرده‌ی انسان محسوب می‌شود، نزدیک به دو میلیون سال روی زمین دوام آورد. این گونه در مناطق مختلف جهان گسترش یافت اما سرانجام، هم‌زمان با ظهور انسان‌های مدرن، از بین رفت.
مقایسه‌ای با دیگر گونه‌های انسانی:
🔹 نئاندرتال‌ها حدود ۴۰۰ هزار سال روی زمین زندگی کردند و ۴۰ هزار سال پیش منقرض شدند.
🔹 انسان هایدلبرگی، جد مشترک نئاندرتال‌ها و انسان خردمند، حدود ۵۰۰ هزار سال دوام آورد.
🔹 انسان پیشگام (Homo antecessor) از ۱.۲ میلیون تا ۸۰۰ هزار سال پیش زندگی می‌کرد.
🔹 انسان ماهر (Homo habilis)، نخستین عضو شناخته‌شده‌ی سرده‌ی هومو، بین ۲.۴ تا ۱.۴ میلیون سال پیش زیست.
با این حال، هیچ‌کدام از این گونه‌ها به اندازه‌ی انسان راست‌قامت دوام نیاوردند.
گسترش و دستاوردهای Homo erectus
انسان راست‌قامت حدود ۱.۹ میلیون سال پیش در شرق آفریقا ظاهر شد و به‌سرعت به غرب آسیا مهاجرت کرد. حدود ۱.۸۵ میلیون سال پیش، اولین شواهد حضور این گونه در گرجستان مشاهده شد. این گونه بعدها به چین و اندونزی رسید و در جاوه، تا حدود ۱۰۰ هزار سال پیش به زندگی ادامه داد.
از مهم‌ترین دستاوردهای Homo erectus می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
✅ ساخت ابزارهای سنگی پیشرفته مانند تیشه‌های دستی
✅ احتمال استفاده از آتش برای پخت غذا و گرم‌شدن
✅ شواهدی از احتمال ساخت قایق و جابه‌جایی بین جزایر
دلایل انقراض انسان راست‌قامت
فسیل‌های این گونه نشان می‌دهند که آخرین جمعیت‌های آن در جاوه سکونت داشتند. تا مدت‌ها تصور می‌شد که انسان خردمند عامل اصلی انقراض Homo erectus بوده، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهند که این گونه حدود ۲۵ هزار سال قبل از رسیدن Homo sapiens به جاوه، از بین رفته بود.
مهم‌ترین عامل انقراض: تغییرات اقلیمی شدید.
جنگل‌های بارانی جایگزین درختزارهای جاوه شدند و Homo erectus نتوانست خود را با این تغییرات وفق دهد.
عدم توانایی در ارتقای ابزارهای سنگی باعث شد که این گونه نتواند با چالش‌های محیطی جدید کنار بیاید.
انسان مدرن و آینده‌ی نامعلوم
امروز، انسان خردمند (Homo sapiens) که حدود ۳۰۰ هزار سال پیش در آفریقا ظاهر شد، همچنان روی زمین حضور دارد. با این حال، تاریخ نشان می‌دهد که هیچ‌گونه‌ی انسانی برای همیشه دوام نیاورده است.
تغییرات اقلیمی، همان تهدیدی است که Homo erectus را منقرض کرد و اکنون گونه‌ی ما نیز با همان چالش روبه‌روست.
آیا ما می‌توانیم از سرنوشت اجدادمان فرار کنیم؟
پاسخ این پرسش به نحوه‌ی برخورد ما با بحران‌های محیط‌زیستی وابسته است. اگر نتوانیم رفتارهای خود را تغییر دهیم و با شرایط جدید سازگار شویم، شاید مانند دیگر گونه‌های انسانی، به تاریخ بپیوندیم.
اخبار روزاخبار علم و فناوریعلم و دانش