وام دو منظوره؛ نجات‌دهنده بازار یا نسخه تکراری؟
بررسی تجربه موفق کشورهایی که در تأمین مالی مسکن عملکرد مطلوبی داشته‌اند نشان می‌دهد که تقاضای قوی، عامل کلیدی در موفقیت این بخش است. در حقیقت، کاهش تقاضای مصرفی، خط قرمز سیاست‌گذاران و بانک‌های تخصصی مسکن در سراسر جهان محسوب می‌شود.
به گزارش درلحظه، با این حال، بازار مسکن ایران با یک تناقض جدی مواجه است: افزایش مداوم قیمت‌ها در برابر کاهش توان خرید مردم. در نتیجه، بسیاری از خانوارها از خرید خانه ناتوان شده‌اند، در حالی که قیمت‌ها همچنان رو به افزایش است. از سوی دیگر، چالش‌های تأمین مالی در هر دو سمت عرضه و تقاضا، رکود بازار را تشدید کرده و آن را به مرحله بحرانی رسانده است.
در چنین شرایطی، اعمال محدودیت مالی بر یک بخش از بازار، به امید حمایت از بخش دیگر، می‌تواند بحران را عمیق‌تر کند. اما یک راه‌حل پیشنهادی، اعطای وام دو منظوره ساخت و پیش‌فروش است که هم به تأمین مالی ساخت‌وساز کمک می‌کند و هم خریداران را در فرآیند مالکیت خانه حمایت می‌کند.
سیاست‌گذاری اشتباه؛ تکرار یک تجربه ناموفق
اخیراً برخی سیاست‌گذاران پیشنهاد داده‌اند که به جای پرداخت تسهیلات به خریداران مسکن، این منابع مالی به تولیدکنندگان مصالح ساختمانی اختصاص یابد. هدف از این پیشنهاد، حل مشکل نقدینگی و ایجاد ثبات قیمتی در بازار است.
اما این سیاست با انتقادات زیادی روبه‌رو شده است، چراکه در هیچ‌یک از الگوهای موفق جهانی برای تأمین مسکن اقشار کم‌درآمد و متوسط، چنین رویکردی به کار نرفته است. در تأمین مالی، نباید یک بخش قربانی حمایت از بخش دیگر شود. هر دو سمت عرضه و تقاضا باید به‌طور مستقل و متناسب با شرایط بازار، از تسهیلات بانکی بهره‌مند شوند.
در گذشته نیز تجربه تمرکز صرف بر سمت عرضه، به ویژه در پروژه‌هایی مانند مسکن مهر، نشان داد که این سیاست نه‌تنها مشکل مسکن را حل نکرد، بلکه با تضعیف قدرت خرید مردم، بازار را به رکود کشاند. در آن دوره، تسهیلات عمدتاً به ساخت مسکن حمایتی اختصاص یافت، اما همزمان سقف وام‌های خرید افزایش نیافت. در نتیجه، واحدهای ساخته‌شده به دست مصرف‌کنندگان واقعی نرسیدند و قدرت خرید مردم به‌شدت کاهش یافت.
وام دو منظوره؛ راهکاری که هم سازنده و هم خریدار را حمایت می‌کند
برای حل معضل مسکن، یک راهکار کارشناسی اعطای وام دو منظوره به شرط پیش‌فروش به متقاضیان واقعی است. در این مدل، تسهیلات ساخت به سازندگانی اختصاص می‌یابد که متعهد به فروش واحدها به خریداران مشخص شوند. این وام به نام خریدار صادر شده و بخش قابل توجهی از هزینه ساخت را تأمین مالی می‌کند.
در این روش:
✔ سازندگان به منابع مالی دسترسی پیدا می‌کنند، بدون اینکه سرمایه‌شان در رکود بازار حبس شود.
✔ خریداران واقعی قدرت خرید پیدا می‌کنند و از ابتدا در فرآیند پیش‌خرید خانه قرار می‌گیرند.
✔ بازار از حالت رکود خارج شده و چرخش نقدینگی در کل زنجیره ساخت‌وساز ایجاد می‌شود.
در نتیجه، وام دو منظوره می‌تواند هم سمت عرضه و هم سمت تقاضا را فعال کند، بدون آنکه یکی از آن‌ها فدای دیگری شود. این مدل، برخلاف پیشنهادات گذشته، رویکردی منطقی‌تر برای ایجاد تعادل در بازار مسکن است و می‌تواند به خروج از بحران فعلی کمک کند.
منبع: ایلنا
اخبار اقتصادیاخبار روز
