اولین جراحی زیبایی تاریخ کِی انجام شد؟
جراحی پلاستیک، رشته‌ای که امروزه با بازسازی بدن و تغییر ظاهر پیوند خورده، ریشه‌هایی عمیق در تاریخ پزشکی دارد. این علم از تلاش‌های ابتدایی برای ترمیم جراحات در تمدن‌های کهن تا فناوری‌های پیشرفته قرن بیست‌ویکم، مسیری پر فراز و نشیب را طی کرده است. این مسیر نه‌تنها نشان دهنده پیشرفت تکنیکی، بلکه بازتابی از نیازهای انسانی، فرهنگ‌ها و چالش‌های اخلاقی است که این رشته را شکل داده‌اند.
به گزارش سرویس مد و زیبایی درلحظه، جراحی پلاستیک بیش از دو هزار سال پیش آغاز شد. در هند باستان، حدود ۶۰۰ سال پیش از میلاد، سوشروتا، پزشک برجسته، در متون خود (سوشروتا سامهیتا) تکنیک‌هایی برای بازسازی بینی و گوش توصیف کرد. او از پوست پیشانی برای ترمیم بینی‌هایی استفاده می‌کرد که در مجازات‌ها یا درگیری‌ها قطع شده بودند؛ روشی که به «فلپ هندی» معروف شد و تا قرن‌ها مورد استفاده قرار گرفت. این تکنیک شامل برش پوست، چرخاندن آن به محل آسیب‌دیده و بخیه‌زدن بود، که نشان‌دهنده درک اولیه از پیوند بافت بود.
در مصر باستان نیز، شواهدی از ترمیم شکستگی‌های صورت با مواد طبیعی مانند چوب و رزین وجود دارد. در روم، جراحان در قرن اول میلادی، روش‌هایی برای بستن زخم‌ها با پوست مجاور ثبت کردند. این اقدامات ابتدایی، اگرچه فاقد ابزار مدرن و بیهوشی، پایه‌های جراحی ترمیمی را بنا نهادند و نشان‌دهنده تلاش بشر برای غلبه بر نقص‌های جسمانی بود.
قرون وسطی و رنسانس – پیشرفت در سایه محدودیت‌ها
در قرون وسطی، محدودیت‌های مذهبی و فقدان دانش آناتومی، توسعه جراحی پلاستیک را کند کرد. کلیسا کالبدشکافی را ممنوع کرده بود و جراحی اغلب به‌عنوان کاری پَست تلقی می‌شد.
با این حال، در خاورمیانه، جراحانی مانند ابن‌سینا در کتاب «قانون» به روش‌های ترمیمی اشاره کردنده بودند، اگرچه تمرکز اصلی بر درمان زخم بود تا بازسازی ظاهر.
در رنسانس، با احیای علم و هنر، گاسپاره تالیاکوتزی، جراح ایتالیایی، در قرن شانزدهم گام‌های مهمی برداشت و تکنیکی برای بازسازی بینی با پوست بازو ابداع کرد که به «فلپ ایتالیایی» شهرت یافت و از ابزارهای ساده‌ای مانند چاقو و نخ در آن استفاده می‌شد. این روش برای بیمارانی که به دلیل سیفلیس یا دوئل بینی خود را از دست داده بودند، طراحی شده بود.
جراحی پلاستیک: پیوند از بازو به بینی، قرن ۱۶
منبع عکس: wellcomecollection
با این حال، نبود بیهوشی و ضدعفونی، بیماران را در معرض درد شدید و عفونت قرار می‌داد و بسیاری از عمل‌ها با شکست مواجه می‌شدند. تلاش‌های او، هرچند ناقص، توجه اروپا را به پتانسیل جراحی ترمیمی جلب کرد.
کتاب راهنمای ابزار جراحی – گاسپاره تالیاکوتزی
منبع عکس: wikimedia
جنگ جهانی اول – تولد جراحی پلاستیک مدرن
جنگ جهانی اول (۱۹۱۴-۱۹۱۸) نقطه عطفی در تاریخ جراحی پلاستیک بود. سربازان با جراحات بی‌سابقه‌ای مانند سوختگی‌های شیمیایی، شکستگی‌های فک و قطع اعضای صورت از جبهه‌ها بازمی‌گشتند. هارولد گیلیز، جراح بریتانیایی، در بیمارستان کوئینز کمبریج در سیدهام، تکنیک‌های نوینی ابداع کرد. او از فلپ‌های پوستی -پوست متصل به منبع خونی که به محل آسیب منتقل می‌شد- و پیوند استخوان برای بازسازی چهره‌ها استفاده کرد.
دکتر هارولد گیلیز با همسرش مارجوری در سال ۱۹۵۷ – منبع عکس: Getty Images
گیلیز با همکاری دندان‌پزشکان و هنرمندان، پروتزهایی برای پوشاندن نقص‌ها ساخت و بیش از ۵ هزار سرباز را درمان کرد. او هم‌چنین واحد تخصصی جراحی پلاستیک را تأسیس کرد که بعدها الگویی برای بیمارستان‌های دیگر شد.
در فرانسه، هیپولیت مورستین نیز با روش‌های مشابه، صورت‌های تخریب‌شده را بازسازی کرد و تکنیک‌های خود را در کتابی مستند نمود. این تلاش‌ها، که با بیهوشی اولیه (اتر) و ضدعفونی ابتدایی (کاربولیک اسید) انجام شد، جراحی پلاستیک را از یک هنر پراکنده به رشته‌ای علمی و سازمان‌یافته تبدیل کرد و استانداردهایی برای آموزش جراحان ایجاد کرد.
ترمیم چهره‌ها در جنگ – ملوان والتر یئو؛ از بیماران هارولد گیلیز و کِیس بازسازی صورت.
تصویر سمت چپ مربوط به بهبودی بیمار بعد از عمل جراحی است.
منبع عکس: Alamy
طلوع جراحی زیبایی؛ از ترمیم تا تغییر ظاهر
جراحی زیبایی، که با هدف تغییر ظاهر بدون ضرورت پزشکی انجام می‌شود، در قرن بیستم ظهور کرد.
اولین جراحی زیبایی ثبت‌شده در تاریخ مدرن در سال ۱۹۰۱ در شیکاگو، ایالات متحده، رخ داد. چارلز میلر، بیماری که از شکل بینی خود ناراضی بود، توسط جراحان آمریکایی با تکنیک‌های ابتدایی و بدون بیهوشی عمومی تحت عمل رینوپلاستی قرار گرفت و هدف آن صرفاً بهبود ظاهر بود.
بعد از این، عمل‌هایی مانند اصلاح گوش‌های برجسته در اروپا (اواخر قرن ۱۹) گزارش شده بود، اما بدون مستندات کافی، عمل میلر نقطه شروع رسمی این شاخه محسوب می‌شود. این جراحی، که با برش غضروف و پوست انجام شد، نشان‌دهنده تغییر پارادایم از ترمیم به زیبایی بود و راه را برای توسعه این صنعت باز کرد.
قرن بیستم – شکوفایی صنعت زیبایی؛ از لیپوساکشن تا فیلر و بوتاکس
پس از جنگ جهانی دوم، جراحی پلاستیک به سوی زیبایی سوق یافت. در دهه ۱۹۴۰، جراحان شروع به انجام عمل‌هایی برای غیرنظامیان کردند، اما جهش بزرگ در دهه ۱۹۵۰ رخ داد. در سال ۱۹۶۲، توماس کرونین و فرانک گراو، جراحان آمریکایی، اولین ایمپلنت‌های سیلیکونی سینه را برای تیمی فرانک، بیماری که پس از ماستکتومی خواستار بازسازی بود، توسعه دادند. این نوآوری تقاضا برای جراحی زیبایی را افزایش داد و در دهه‌های بعد، تکنیک‌هایی مانند لیفت صورت (۱۹۷۰ توسط جراح سوئدی Tord Skoog)، لیپوساکشن (۱۹۷۴ توسط جراح فرانسوی Yves-Gerard Illouz) و رینوپلاستی پیشرفته رواج یافتند.
تا پایان قرن بیستم، انجمن‌های حرفه‌ای مانند انجمن جراحان پلاستیک آمریکا (ASPS، تأسیس ۱۹۳۱) شکل گرفتند و استانداردهایی برای آموزش و ایمنی وضع کردند.
در دهه ۱۹۹۰، عمل‌هایی مانند بوتاکس و فیلرها نیز به محبوبیت رسیدند و جراحی زیبایی را از نخبگان به عموم مردم گسترش دادند.
در سال ۲۰۲۵، جراحی پلاستیک با فناوری‌هایی مانند چاپ سه‌بعدی، لیزر و رباتیک به اوج دقت رسیده است. البته سال‌هاست که چاپ سه‌بعدی امکان ساخت پروتزهای سفارشی و بازسازی استخوان را فراهم کرده؛ به‌عنوان مثال، حدود ۱۰ سال پیش جمجمه‌ای با چاپگر سه‌بعدی برای بیماری در هلند بازسازی شد.
امروزه، فرهنگ مصرف‌گرایی و رسانه‌ها نیز با تبلیغ استانداردهای زیبایی -مانند ظهور هالیوود و مدل‌ها- این صنعت را به بازاری چندمیلیارد دلاری تبدیل کرده‌اند.
یک زن ۲۲ ساله در هلند اولین فردی بود که به جمجمه پلاستیکی پرینت سه بعدی مجهز شد.
این عمل جراحی، ۲۳ ساعت طول کشید، اما موفقیت آمیز بود.
این زن یک بیماری پزشکی داشت که باعث ضخیم شدن جمجمه او شده بود و به مغزش فشار می‌آورد.
منبع عکس: UMC Utrecht
مد و زیبایی